Hoe expat zijn je leven verrijkt
Beiden hebben ze bedrijfskunde gestudeerd aan de VU. En allebei kennen ze het leven als expat. Nadine Gronert woonde en werkte tijdens haar traineeship twee jaar in de Filipijnse hoofdstad Manila voor ING. LeeYen Tan kwam vanuit Singapore naar de VU en is sinds vier jaar Global Learning and Development-specialist bij DSM. Ook is ze podcasthost van LearnFM in Singapore.
Auteur: Aafke Jochems
Nadine Gronert
Nadine zit duimen te draaien op haar eerste werkdag in Manila. Alleen, aan een leeg bureau zonder toegang tot internet, in een gigantisch kantoorgebouw. Haar Amerikaanse manager komt pas ’s middags en niemand van de Filipijnse collega’s helpt haar op weg. Geen kenningsmakingsronde en inwerkprogramma zoals in Nederland. De eerste cultuurschok van vele die nog zullen volgen. Maar Nadine had haar expat-jaren nooit willen missen: “Een supergave tijd.” Voordat Nadine aan een traineeship bij ING begint, werkt ze bij een start-up met de focus op agile werk. Als ze tijdens haar traineeship de kans krijgt om bij ING in Manila voor een agile-transitieproject te werken, grijpt ze die aan. Let’s go, denkt Nadine, ik zie wel en red me wel. Vlucht, visum en woonruimte voor de eerste maanden regelt ING.
“De Filipijnse en Nederlandse cultuur verschillen dag en nacht,” vertelt Nadine. “In Nederland zijn we pro-actief, denken we mee, anticiperen we. In de Filipijnen moet je met veel geduld alles uitkauwen om dingen gedaan te krijgen. Zo expliciet mogelijk vertellen wat gedaan moet worden en wanneer het af moet. Iedereen zegt ja, maar als je niet duidelijk bent, gebeurt het niet. Ik heb begrip gekregen voor waarom het zo gaat. Het boek The culture map van Erin Meyer heeft me daarbij geholpen.” Als Nadine vijf maanden in Manila werkt, wordt ze hoofd van de afdeling betalingsverkeer. De uitdaging is groot, want de afdeling heeft een achterstand van zeven maanden. Ze is ook nog eens een jonge, buitenlandse vrouw aan het hoofd van 100 locals en die met haar 1,81 meter fysiek intimiderend kan overkomen. Toch lukt het haar om na anderhalf jaar de best presterende afdeling te worden. “Ik heb geprobeerd een informelere sfeer te creëren. Een team dat niet alleen naar prestaties kijkt, maar ook interesse in elkaar heeft, door de lagen van de hiërarchie heen. Ik heb m’n best gedaan iets van de taal op te pikken. ‘Hé vrienden’, waren mijn eerste woorden. Mijn valkuil was dat ik toch altijd weer te snel wilde gaan.” Terugkijkend op haar jaren in de Filipijnen komen mooie herinneringen naar boven. “Filipijnen zijn ontzettend hartelijk. Ik mis de uitstapjes naar de natuur, maar ben blij dat ik van files en ellebogenwerk af ben. Was het dat allemaal waard? 100.000% ja! Door de expat-jaren is me een enorme spiegel voorgehouden. Ik weet beter wie ik als Nederlander ben.”
LeeYen Tan
Met een map vol diploma’s en certificaten reist LeeYen naar Heerlen voor het sollicitatiegesprek bij DSM. In Singapore is zo’n map heel belangrijk. Daar heeft ze al meerdere banen en dus ook sollicitatiegesprekken gehad. Ze is in Amsterdam beland door haar Nederlandse partner die ze in Singapore heeft ontmoet. “Niemand vraagt naar diploma’s en cijfers bij Nederlandse bedrijven,” vertelt LeeYen. “Ook krijg ik geen enkele persoonlijke vraag, bijvoorbeeld of ik getrouwd ben, of ik kinderen wil. In Singapore mag dat ook niet volgens de wet, maar gebeurt het toch. Ik voel me hier meer gerespecteerd als vrouw.” LeeYen had de hulp van haar netwerk ingezet bij de zoektocht naar een baan, en zo was ze op de positie bij DSM gestuit: “Nederlanders helpen je graag en ze verwachten er niks voor terug. Dat was ik niet gewend.” Toch zijn er ook dingen waar LeeYen soms nog moeite mee heeft, zoals tijdens vergaderingen collega’s onderbreken als ze aan het woord zijn. Het voelt voor haar nog steeds onbeleefd. In de Aziatische cultuur waarin ze is opgegroeid, laat je de ander uitspreken. Maar als ze dat collega’s hier laat doen, komt ze simpelweg niet aan het woord. Nederlanders blijven elkaar namelijk onderbreken en er valt vaak geen pauze om ertussen te komen. De Nederlandse directheid kan ze echter wel waarderen: “Je weet waar je aan toe bent, er is geen dubbele agenda en je wordt niet verrast.” Over de werk-privé-balans is LeeYen in het begin erg verrast. Toen ze in Singapore een baan had bij een casino-bedrijf, werkte ze enorm lange dagen, was er geen enkel oog voor haar als medewerker en haalde ze het niet in haar hoofd om zich ziek te melden. “Ik ben bij DSM een keer aangespoord om een dag vrij te nemen toen ik me niet goed voelde. In Singapore wordt dat als zwakte gezien. Ook ga je daar pas naar huis als de baas naar huis gaat. Hier staat je welzijn voorop, worden vakanties gerespecteerd. Het heeft mijn mindset veranderd.” Natuurlijk zijn er ook zaken die ze mist van Singapore. Het warme eten en niet de karige broodmaaltijden tijdens lunchvergaderingen, en spontane afspraken maken in plaats van alles lang van tevoren plannen. “Toch raad ik het expat-leven iedereen aan. Het verbreedt je horizon en je leert jezelf beter kennen. Ik ben erachter gekomen dat ik alleen wil werken bij een bedrijf zoals DSM, dat goed doet voor de wereld. Ik ben een stuk assertiever geworden, durf meer en geef mijn grenzen aan. Ik kan meer mezelf zijn.”
